Από το 1974 και για τα επόμενα 20 χρόνια, λιγότερο από 4000 άνθρωποι το είχαν επισκεφθεί, κυρίως από τη γειτονική Ινδία. Με την έλευση της νέας χιλιετίας, η χώρα προσπάθησε να βρεί τον βηματισμό της στη νέα τάξη πραγμάτων. Πρώτο βήμα ήταν να επιτρέψει την ελεύθερη  πρόσβαση στο διαδίκτυο και σε δορυφορικά κανάλια. Σιγά σιγά ο ετήσιος αριθμός αφίξεων τουριστών αυξήθηκε παρά τους σχετικά ιδιαίτερους κανονισμούς που ισχύουν  για όποιον αποφασίσει να επισκεφθεί την χώρα.

Το Μπουτάν είναι η μόνη χώρα στον κόσμο που μέχρι πρόσφατα είχε ένα συγκεκριμένο όριο στον ετήσιο αριθμό τουριστών που μπορούν να περάσουν τα σύνορά του. Επιπλέον, μέχρι και σήμερα, η ιδέα του να το επισκεφθείς δεν είναι η πλέον ελκυστική αφού υποχρεώνεσαι να πληρώσεις έναν ημερήσιο ελάχιστο φόρο που ξεκινάει από τα 250$ το άτομο. Σε αυτό τον φόρο περιλαμβάνεται η διαμονή σε τριών αστέρων ξενοδοχεία, με οδηγό, αυτοκίνητο, και ξεναγό. Αν θελήσεις  διαμονή σε ξενοδοχείο πέντε αστέρων, το κόστος διπλασιάζεται. Όπως είναι προφανές, η χώρα ακολουθεί μια πολιτική που στοχεύει στους λίγους αλλά οικονομικά ισχυρούς τουρίστες, που θ᾽αφήσουν ένα σημαντικό συνάλλαγμα κατά την παραμονή τους και που οι εγχώριες περιβαντολλογικές δομές δεν θα υποστούν οικολογικές πιέσεις. Κοινώς, ακριβώς το αντίθετο από την εγχώρια πολιτική μας που στοχεύει στον αριθμό αφίξεων και όχι στην ποιότητα…

Τα τελευταία χρόνια το Μπουτάν άρχισε να γίνεται ευρέως γνωστό ως ‘το πιό ευτυχισμένο κράτος στον κόσμο’. Ο βασιλιάς του καθιέρωσε τον όρο «Ακαθάριστη Εθνική Ευτυχία», σε απάντηση, του οικονομικού όρου «Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν», και μ᾽ένα ιδιαίτερα πετυχημένο marketing κατάφερε να πείσει τον λαό του ότι η ευτυχία του δεν είναι συνάρτηση του ετήσιου εισοδήματός τους (κατά μέσο όρο 150 Ευρώ τον μήνα). Αντίθετα, θεώρησε ότι  πρωταρχική πηγή ευτυχίας είναι η διαβίωση σ´ένα καθαρό περιβάλλον, και σε μια κοινωνία όπου η πρόσβαση στην εκπαίδευση και στην υγεία είναι δωρεάν για τον κάθε κάτοικο. Πράγματι από περιβαντολλογική άποψη, το 70% της χώρας καλύπτεται από δάση με μία απίστευτη βιοποικιλότητα φυτών, ενώ απαγορεύεται η χρήση πλαστική σακούλας και καπνού. Τ´αυτοκίνητα είναι ελάχιστα και η πρωτεύουσα Τίμπου, είναι από τις λίγες στον κόσμο χωρίς φωτεινούς σηματοδότες. Όλα τα χωριά έχουν πρόσβαση σε ηλεκτρισμό και ύδρευση, ενώ τα σπίτια τους διακρίνονται από μια αρχιτεκτονική ομοιογένεια και ομορφιά που σπανίως συναντάς σε μία χώρα του λεγόμενου ‘ τρίτου κόσμου’. Σχεδόν μια ιδανική κοινωνία σε αρμονία με το περιβάλλον της  αλλά και με τα μέλη της, παρά το ταπεινό ετήσιο εισόδημά της.

Αυτό το τόσο ξεχωριστό βασίλειο επισκέφθηκε ένας Γερμανός τουρίστας (Stefan Betzelt) πριν από πέντε χρόνια. Η αγάπη του για το τρέξιμο σε συνδυασμό με τον ενθουσιασμό του από την ανακάλυψη ενός μυστικού τόπου, τον έκαναν να οραματιστεί ένα πολυήμερο δρομικό αγώνα που θα έδινε την δυνατότητα στους συμμετέχοντες να γνωρίσουν το αληθινό  πρόσωπο του Μπουτάν.

Με την βοήθεια γηγενών οδηγών για την ανακάλυψη παλαιών μονοπατιών, κατάφερε να δημιουργήσει ένα δίκτυο διακοσίων χιλιομέτρων απίστευτης φυσικής ομορφιάς. Η μεγαλύτερη όμως επιτυχία στην χάραξη της διαδρομής, ήταν η ιδιοφυής σύλληψη να οδηγήσει τους δρομείς σε διαδρομές μέσα από αγροτικές κοινωνίες, μοναστήρια, χωράφια, ναούς, και να βιώσει ο κάθε δρομέας ένα μέρος από τον μυστικισμό και την μοναδικότητα αυτής της περιοχής του πλανήτη μας. Και με το τέλος κάθε ημερήσιας αγωνιστικής διαδρομής, ένας νέος προορισμός σε περίμενε για να ξεκουραστείς, να γευτείς νοστιμότατα τοπικά εδέσματα, και να γνωρίσεις καλύτερα την τοπική κοινωνία. Όλες οι διανυκτερεύσεις ήταν σε απομονωμένα μοναστήρια ή σε σπίτια ντόπιων  περιτριγυρισμένα από καλλιέργειες ρυζιού.

Ως παθιασμένος ταξιδιώτης και ‘ανήσυχος δρομέας’, έβρισκα όλα τα στοιχεία εκείνα ικανά να με ενθουσιάσουν και να δηλώσω συμμετοχή για την τέταρτη διοργάνωση του αγώνα ‘ Μπουτάν – Το τελευταίο μυστικό ’.

Παρά το γεγονός ότι σε πέντε βδομάδες από το πέρας του αγώνα σχεδίαζα να βρεθώ στην εκκίνηση ενός από τους πιο ακραίους αγώνες υπεραντοχής σε άσφαλτο (Badwater – 215 χιλιόμετρα), και ίσως θα ήταν πιο φρόνιμο να είχα σχεδιάσει κάτι πιό κατάλληλο αγωνιστικά, ήταν αδύνατο ν᾽αντισταθώ στην πρόκληση μιας ανάλογης εμπειρίας.

Οι συνθήκες διοργάνωσης και οι διανυκτερεύσεις σε μοναστήρια – σπίτια ντόπιων, επιτρέπουν μέγιστο αριθμό συμμετοχών τα 40 άτομα. Έτσι, μια όμορφη ομάδα από 16 διαφορετικές χώρες και πολιτιστικές επιρροές, ενώθηκε από το κοινό πάθος, αγάπη για το τρέξιμο και την περιπέτεια.

Για επτά ημέρες, ο καθένας μας ‘ χάθηκε ’ σ᾽έναν τόσο ξεχωριστό τόπο όπου η βαθιά βουδιστική πίστη των κατοίκων είχε αφήσει ανεξίτηλα τα σημάδια της σε κάθε μονοπάτι και χωριό.

Χιλιάδες σημαίες προσευχής ατενίζαν στά βουνά αφού σύμφωνα με την παράδοση όταν οι σημαίες της προσευχής εξαυλωθούν από τον δυνατό άνεμο, οι ευχές θα ανέβουν στον ουρανό.

Μεγαλοπρεπή κι αγέρωχα οχυρά-μοναστήρια, με φόντο επιβλητικές οροσειρές καλυμμένες με χιόνι, μας θύμιζαν ότι βρισκόμαστε στους πρόποδες των Ιμαλαίων, κοντά στο Θιβέτ, όπου για αιώνες τα δύο κράτη πολέμησαν, με πρόσχημα τι άλλο από την θρησκεία.

Αξέχαστοι ήχοι από τις βουδιστικές ρόδες προσευχής, που με την δύναμη του νερού από τα ποτάμια ή τα κανάλια υδροδότησης, τίθονται σε περιστροφή αφήνοντας ένα αρμονικό κουδούνισμα μέσα στην απόλυτη ησυχία της φύσης.

Και μέσα σ᾽αυτό το αρμονικό φυσικό περιβάλλον από μακρινές χιονισμένες κορυφές, μοναστήρια, αιωνόβια δάση, χωρικούς σκυμμένους πάνω από τους ορυζώνες, βρίσκεσαι απέναντι σε μια ακόμα ιδιαιτερότητα αυτής της χώρας. Χιλιάδες αδέσποτα σκυλιά που σε αντίθεση με τα Ελληνικά επίφοβα κι απρόβλεπτα στη συμπεριφορά τους, πότε δεν θα γαυγίσουν ή θα συμπεριφερθούν επιθετικά. Αντίθετα, θα μας ακολουθήσουν για δεκάδες χιλιόμετρα σε απότομα μονοπάτια χωρίς το παραμικρό αντάλλαγμα, κι όταν φτάσουμε στο νέο μας προορισμό, απλώς θα σμίξουν στην ομάδα των νέων τους φίλων. Προσπαθώντας να κατανοήσω τις βαθύτερες αιτίες πίσω από αυτήν την τόσο απροσδόκητα  φιλήσυχη συμπεριφορά τους, κατέληξα στο συμπέρασμα ότι η αγάπη κι ο σεβασμός που δέχονται από τις τοπικές κοινωνίες ίσως είναι ο μοναδικός τρόπος να εξηγηθεί κάτι τόσο διαφορετικό από την Ελληνική και όχι μόνο πραγματικότητα!

Η διανυκτέρευση στα μοναστήρια ήταν ίσως μια από τις πιο δυνατές πνευματικές εμπειρίες αυτού του ταξιδιού. Η δυνατότητα να παρακολουθήσουμε μια πρωινή βουδιστική λειτουργία στα 3600 μέτρα, κυριολεκτικά πάνω από τα σύννεφα, με σαράντα μοναχούς να προσεύχονται και να δημιουργούν κατανυκτικούς ήχους από κρούστα και πνευστά όργανα...θα μείνει αλησμόνητη εμπειρία για το υπόλοιπο της ζωής μου.

Αντίθετα, πιο ανάμικτα συναισθήματα βιώσαμε στο δεύτερο μοναστήρι που λειτουργούσε περισσότερο ως κέντρο υποστήριξης κι εκπαίδευσης ορφανών ή παιδιών από φτωχές οικογένειες που αδυνατούν να τους προσφέρουν στήριξη. Ογδόντα παιδιά από 5 ώς 16 ετών ζούν υπό την πνευματική καθοδήγηση ενός χαρισματικού Λάμα, που φροντίζει να τους μεγαλώσει με τις Βουδιστικές αρχές αλλά και να τους βοηθήσει να πετύχουν στις εθνικές εξετάσεις εισαγωγής στο Πανεπιστήμιο. Μια ζωή σε μεγάλο υψόμετρο, ακραίες καιρικές συνθήκες (5 μήνες το χρόνο το μοναστήρι είναι σκεπασμένο από το χιόνι), και πλήρη στέρηση κάθε έννοιας άνεσης και υλικής ευχαρίστησης.

‘Οπως θα διαπιστώσατε φίλοι δρομείς, σε αυτήν την ιστορία που σας περιγράφω, οι δρομικές μου εμπειρίες δεν βρίσκουν θέση να ταιριάξουν με τις υπόλοιπες συγκινήσεις που απλόχερα μου πρόσφερε αυτή η περιπέτεια. Όσοι με γνωρίζουν καλά, ξέρουν πόσο ανταγωνιστικός είμαι, και πως κυνήγαω μια καλή θέση σε κάθε αγώνα. Έτσι συνέβη και στο Μπουτάν, όπου από την πρώτη μέρα δοκίμασα ένα αρκετά γρήγορο ρυθμό με σκοπό μια θέση στην τριάδα. Γρήγορα συνειδητοποίησα ότι ο ανταγωνισμός δεν ήταν ιδιαίτερος και ότι με σχετική ευκολία θα έπαιρνα την πρώτη ή δεύτερη θέση. Αυτό με βοήθησε να κοιτάξω λίγο έξω από τα στενά όρια του αγώνα και να βιώσω την όλη εμπειρία πιο ολιστικά. Παρά το γεγονός ότι κάθε μέρα βρισκόμουνα μπροστά στην πρώτη θέση και έδινα σχεδόν το μέγιστο, το πνέυμα μου ήταν σε μια κατάσταση Νιρβάνα, απαλλαγμένο από δρομικές έννοιες και καθημερινά άγχη. Το μόνο που επιδίωκα ήταν να ‘χαθώ ’ σε αυτόν τον επίγειο παράδεισο και να τρέξω για μια φορά, απλώς για την χαρά της εξερεύνησης ενός τόπου ξεχωριστής μυστικιστικής ομορφιάς. Η τέλεια σηματοδότηση του αγώνα με βοήθησε σε πολύ σημαντικό βαθμό να απολαύσω αυτήν την ξένοιαστη περιπλάνηση και να βιώσω μοναδικές στιγμές αρμονίας μέσα στα δάση.

Όσο περνάγανε οι μέρες και πλησιάζαμε στην τελευταία έκτη μέρα, όλοι αγωνιούσαμε ν᾽αντικρύσουμε το πιό φημισμένο αξιοθέατο της χώρας, ‘την φωλιά του Τίγρη’. Το Τiger’s Νest είναι ο ιερότερος τόπος στο Μπουτάν, το σημείο όπου ο Guru Rinpoche, ο βούδας που γεννήθηκε από το λωτό, ίδρυσε το θιβετιανό βουδισμό. Το 746 μ.Χ. μεταμόρφωσε τη σύζυγο του αυτοκράτορα Yeshe Tsogyal σε ιπτάμενη τίγρη και, ερχόμενος από το Θιβέτ, προσγειώθηκε σε αυτό το απόκρημνο πάτημα, πάνω στα βράχια. Για τρεις μήνες διαλογιζόταν σε σπηλιές και στη συνέχεια έχτισε το μοναστήρι-κοιτίδα της θρησκείας του, το οποίο στη σημερινή του μορφή υπάρχει από το 1692. Η ιδιαίτερα ανηφορική διαδρομή των τελευταίων 5 χλμ. μέσα σε πυκνούς κέδρους, πεύκα και κυπαρίσσια, προσφέρει ανά τακτικά διαστήματα εξαιρετική θέα στο Μοναστήρι – Ναό. Τίποτα όμως δεν μπορεί να σε προετοιμάσει για το μεγαλείο που αντικρίζεις φτάνοντας. Χιλιάδες σημαίες προσευχής, κόκκινες, μπλε, πράσινες, κίτρινες και λευκές, κυματίζουν στα απόκρημνα βράχια και στην άκρη τους, σμιλεμένο στην πέτρα, το μοναστήρι στέκει αγέρωχο με τις χρυσαφιές σκεπές του. 1000 μέτρα κάθετα το χωρίζουν από την κοιλάδα του Πάρο.

Σε αυτό το μαγευτικό μέρος επέλεξε η διοργάνωση να βάλει την τελευταία γραμμή τερματισμού κι έτσι να κλείσει με τον πιο ιδιαίτερο τρόπο, ένα πολιτιστικό – δρομικό ταξίδι έξι ημερών. Η χαρἀ και η ικανοποίηση για την πρώτη θέση ασφαλώς κάλυψε τον αγωνιστικό εγωισμό μου, αλλά θεωρώ ότι κάτι πιο αγνό και ευγενές πλημμὐρισε τα βάθη της ψυχής μου, δίνοντάς μου μια θετική ενέργεια που ακόμα και σήμερα μετά από μια εβδομάδα την αισθάνομαι να με συντροφεύει στις καθημερινές μου στιγμές.

Το ‘Βασίλειο του Δράκου της Βροντής’ , όπως αποκαλούν την χώρα τους οι αυτόχθονες κάτοικοί του, αποτέλεσε την ‘terra incognita’ της Ασίας για πολλούς αιώνες. Ένα τόπο ανέγγιχτο από τον χρόνο, που παλεύει να βρει την ταυτότητα του ανάμεσα στο σύγχρονο τρόπο της δυτικής ζωής και στις ανέπαφες παραδόσεις αιώνων. Όπως το έχει αποδείξει η ανθρὠπινη ιστορία , η αδιάκοπη ροή και εξέλιξη των κοινωνικών δομών δεν μπορεί να αναχαιτιστεί από καμιά δύναμη κι αργά ή γρήγορα θα επικρατήσει και σ᾽αυτή την φιλήσυχη γωνιά του πλανήτη, το τέρας της παγκοσμιοποίησης.

Πριν λοιπόν το Μπουτάν μεταμορφωθεί σε κάτι διαφορετικό, είχαμε την ευκαιρία ν᾽ανακαλύψουμε το ‘ τελευταίο μυστικό ‘ (όπως πολύ πετυχημένα το ονόμασε η διοργάνωση τον αγώνα) , και να το κρατήσουμε ως έχει. Η συγκεκριμένη δημοσίευση αποσκοπούσε απλώς στο  να κεντρίσει το ενδιαφέρον των φίλων της περιπέτειας, και γιατί όχι να τους παρακινήσει στην δική τους αναζήτηση της όποιας terra incognita ελκύει την φαντασία τους.

Σας εύχομαι τα ομορφότερα ‘ταξίδια’ κι ας μην είναι αμιγώς δρομικά καλοί μου φίλοι!

Αργύρης Παπαθανασόπουλος

Photo ©: Hanisze