Το ερώτημα "πόσο να ρισκάρει κάποιος" δεν έχει απλή απάντηση. Όσοι αποφεύγουν το ρίσκο μπορεί να προστατεύουν τις προτεραιότητες τους, όπως οικογένεια ή εργασία, αλλά μήπως στερούνται την ευκαιρία για σημαντικές εμπειρίες; Η ισορροπία έγκειται στην κατανόηση του τι αξίζει περισσότερο: η ασφάλεια ή η αναζήτηση του "ανώτερου". Δεν υπάρχει μαγική φόρμουλα και κάθε αθλητής καλείται να βρει τη δική του απάντηση.

Ας επιστρέψουμε όμως πάλι στο θέμα περιπέτεια για να ξεκαθαρίσουμε για τι πράγμα μιλάμε. Ο όρος χρησιμοποιείται συχνά σε αγώνες. Αλλά περιπέτεια σημαίνει αβεβαιότητα, πολλές φορές στο επίπεδο ζωής ή θανάτου. Αν και οι αγώνες βουνού και υπεραποστάσεων είναι εξαιρετικά απαιτητικοί, πιστεύω – και το έχω υποστηρίξει σε διάφορες συζητήσεις - ότι δεν αποτελούν καθαρή περιπέτεια, αφού η οργάνωση και η ασφάλεια που έχουν περιορίζουν την αβεβαιότητα. Ίσως να ξεχώριζα το Barkley σε αυτό, αλλά δεν αποτελεί και τυπική μορφή αγώνα βουνού για να λέμε την αλήθεια. Αυτό, φυσικά δεν μειώνει τη δυσκολία του κάθε αγώνα ή την προσωπική νίκη κάθε αθλητή που πετυχαίνει με την υπέρβαση του, να το τονίσουμε αυτό.

Ο Yuval Noah Harari στο Homo Deus (κορυφαία βιβλία μαζί με το Sapiens) ανέφερε πως στο μέλλον, η αθανασία – ή η μεγάλη επέκταση του βιολογικού χρόνου ζωής - ίσως μας κάνει πιο συντηρητικούς, καθώς ο θάνατος δεν θα είναι αναστρέψιμος. Θέτει λοιπόν ένα πολύ ενδιαφέρον φιλοσοφικό ερώτημα: Αν ξέραμε πως ένα λάθος είναι οριστικό, θα τολμούσαμε να ρισκάρουμε; Ίσως όχι. Αυτό μας κάνει να εκτιμήσουμε το "θνητό" ρίσκο του σήμερα.

Oι αγώνες όμως δεν είναι μόνο οι αθλητές. Μια συζήτηση που σπάνια ανοίγει, αφορά τους διοργανωτές αγώνων – ιδιαίτερα βουνού και υπεραποστάσεων – οι οποίοι αντιμετωπίζουν διαρκώς το δίλημμα μεταξύ πρόκλησης και ασφάλειας. Υπάρχει σίγουρα μια τάση για όλο και πιο δύσκολες διαδρομές, ακόμη και για πετυχημένους αγώνες που αλλάζουν ξαφνικά δομή, οι οποίες προσφέρουν μια πιο αυθεντική εμπειρία αγωνιστικής πρόκλησης και δοκιμάζουν ακόμη περισσότερο τα όρια των συμμετεχόντων. Ωστόσο, αυτό ενέχει και ρίσκα. Δύσκολες διαδρομές, με πολύ τεχνικά μονοπάτια, απόκρημνα σημεία και τεράστια υψομετρικά, καιρικές συνθήκες επικίνδυνες μετά από πολλές ώρες σε απομακρυσμένα βουνά όπου οι πιθανότητες κακοκαιρίας αυξάνονται λόγω ευμετάβλητου περιβάλλοντος, ακόμη και ελλιπείς σταθμοί ανεφοδιασμού ή ανεπαρκής διάσωση (όπως στη χώρα μας) που μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο ζωές.

Από την άλλη, η αυθεντικότητα ενός αγώνα συχνά συνδέεται με το στοιχείο της δυσκολίας και του ρίσκου. Οι αθλητές – ιδιαίτερα οι πιο έμπειροι - επιδιώκουν την υπέρβαση και το αίσθημα επιτυχίας σε απαιτητικές συνθήκες. Αν όλα είναι απόλυτα ασφαλή και εύκολα, μήπως χάνεται κάτι από την ουσία;

Οι διοργανωτές φυσικά φέρουν ευθύνη για την ασφάλεια των αθλητών. Το να ρισκάρουν χωρίς επαρκή μέτρα ασφαλείας είναι ανεύθυνο. Όσοι όμως έχουν εμπειρία στα βουνά ξέρουν ότι η πλήρης εξάλειψη κάθε κινδύνου είναι ανέφικτη, ιδίως σε ακραία περιβάλλοντα, αλλά καμιά φορά και σε συνηθισμένες καταστάσεις μιας και η φύση είναι απρόβλεπτη. Η απόλυτη ασφάλεια στο βουνό είναι ψευδαίσθηση, αλλά αυτό δεν μας απαλλάσσει – όλους, αθλητές και διοργανωτές – από τις δικές μας ευθύνες. Που βρίσκεται η ισορροπία; Σε μια πιο ξεκάθαρη θέση: Οι διοργανωτές πρέπει να ενημερώνουν τους συμμετέχοντες για τις προκλήσεις και τους κινδύνους των αγώνων τους, να παρέχουν επαρκή υποστήριξη αλλά να αφήνουν χώρο για προσωπική ευθύνη. Οι αθλητές, από την πλευρά τους, πρέπει να αξιολογούν αν είναι έτοιμοι για τον συγκεκριμένο αγώνα. Δεν είναι “όλοι για όλα” όπως έχουμε πει πολλές φορές. Το ρίσκο σε αγώνες είναι μέρος της εμπειρίας, αλλά πρέπει να είναι ζυγισμένο και διαχειρίσιμο, ώστε να εμπνέει και όχι να θέτει σε άσκοπο κίνδυνο.

Κλείνοντας, η κουβέντα αυτή για το ρίσκο μου θύμισε κάτι που μου είχε πει ένας φίλος πριν χρόνια, μετά από έναν Olympus Marathon. Ήταν εξαιρετικός αθλητής, μηχανικός στο επάγγελμα και πίστευα ότι μπορούσε να πάρει πολύ καλύτερες θέσεις και να έχει ακόμη καλύτερες επιδόσεις, αν ρίσκαρε περισσότερο στις καταβάσεις. Η απάντηση του τότε ήταν ότι η ζωή συνεχίζεται μετά τον αγώνα: οικογένεια, δουλειά, καθημερινότητα. Δεν ήθελε να ρισκάρει ούτε στο ελάχιστο σε σχέση με αυτά. Και η αλήθεια είναι ότι οι περισσότεροι βάζουμε μπροστά την ασφάλεια έναντι του υπερβάλλοντος ρίσκου. Σαν “δικηγόρος του διαβόλου” όμως θα πω τούτο: Xωρίς ρίσκο, μπορείς να πετύχεις κάτι πραγματικά σημαντικό; Το ρίσκο δεν είναι αυτό που δίνει χρώμα στις πιο συναρπαστικές μας εμπειρίες; Προσωπικά πιστεύω ότι η απάντηση βρίσκεται και πάλι στην ισορροπία: να ρισκάρεις, αλλά με επίγνωση του τι αξίζει περισσότερο για σένα. Να ζυγίσεις το κατά πόσο το αποτέλεσμα αξίζει το ρίσκο που θα πάρεις. Και φυσικά να βάλεις στην εξίσωση και αυτά που σε περιμένουν πίσω, μετά τον αγώνα. Όπως προανέφερα: Δεν υπάρχει μαγική φόρμουλα και κάθε αθλητής καλείται να βρει τη δική του απάντηση.

Όλα αυτά αποτελούν τροφή για σκέψη. Για τους αθλητές, τους διοργανωτές και όλους όσους αγαπούν την περιπέτεια, το ρίσκο είναι μια λεπτή ισορροπία ανάμεσα στην πρόκληση και την ασφάλεια. Οπότε καταλήγω ότι δεν είναι τόσο θέμα "σωστού" ή "λάθους", αλλά μια προσωπική επιλογή που ορίζει τι σημαίνει για τον καθένα μας υπέρβαση, εμπειρία και ζωή!

Δημήτρης Τρουπής