Οι πρωτοπόροι της ιδέας Park World Tour. Απόσπασμα από το βιβλίο “Made for loving it, November 2020, Jaroslav Kacmarcik, σελ.11”

Είναι το άθλημα που συνδυάζει τον συναγωνισμό και την αναψυχή εξίσου καθώς είναι διασκεδαστικό για όλες τις ηλικίες. Αποκαλείται συχνά το σπορ της οικογένειας καθώς συνδυάζει εκμάθηση δεξιοτήτων ζωής, αναψυχή και άσκηση χωρίς όμως τον περιορισμό του χρόνου ή των κανόνων διάφορων άλλων αθλημάτων. Άλλωστε τα παιδιά αναλόγως της ηλικίας δεν μπορούν να κατανοήσουν πλήρως τις απαιτούμενες ενέργειες πλοήγησης οπότε η συνοδεία ενήλικα καθίσταται αν μη τι άλλο υποχρεωτική. Οι τοπικές διοργανώσεις αλλά ακόμη και αυτές μεγαλύτερης εμβέλειες απευθύνονται σε άτομα όλων των ηλικιών. Γι’ αυτό υπάρχουν διαθέσιμες ποικίλες διαδρομές για διαφορετικές ανάγκες, όπως για αρχάριους με μήκος 1-2km περίπου αλλά και έως 15km περίπου για όσους έχουν εμπειρία και καλή φυσική κατάσταση.

Η επιλογή των τοποθεσιών για τους αγώνες της PWT έπαιζε πολύ σημαντικό ρόλο. Η παλιά πόλη και το κάστρο του Graz είναι μια εμβληματική τοποθεσία. Ο χάρτης αποτυπώνει την διαδρομή του αγώνα που πραγματοποιήθηκε στις 10-10-1997.

Δεν χρειάζεται ιδιαίτερος εξοπλισμός ώστε να ξεκινήσει κάποιος. Ρούχα και παπούτσια θα πρέπει να είναι κατάλληλα αναλόγως εποχής. Η πυξίδα δεν είναι απαραίτητη για τους αρχάριους. Ο προσανατολισμός είναι το ιδανικό άθλημα που βελτιώνει την υγεία, την φυσική κατάσταση και διεγείρει τις νοητικές ικανότητες εξίσου των παιδιών και των ενηλίκων. Τα παιδιά ωφελούνται με ποικίλους τρόπους αποκτώντας διαφορετικές ικανότητες όπως: ανεξαρτησία, λήψη αποφάσεων, παρατηρητικότητα και αυτοεκτίμηση στο φυσικό περιβάλλον.

Αξίζει να σημειωθεί πως αν και δεν είναι ολυμπιακό άθλημα, διεξάγονται παγκόσμια πρωταθλήματα και στα 4 είδη του προσανατολισμού (τρέξιμο, ορεινή ποδηλασία, χιονοδρομία αντοχής, προσανατολισμός ακριβείας) από το 1966. Η διεθνής ολυμπιακή επιτροπή αναγνώρισε τον προσανατολισμό ως άθλημα το 1977.

Την επόμενη μέρα από τον αγώνα στο Graz,δηλαδή στις 11-10-1997 πραγματοποιήθηκε event στη Βενετία. Η φωτογραφία αποτυπώνει χαρακτηριστικό σημείο ελέγχου λίγο πριν το τερματισμό.

Ιστορικά στοιχεία

Ιστορικοί σταθμοί σε παγκόσμιο αλλά και τοπικό επίπεδο στη χώρα μας που αξίζουν μνεία είναι οι παρακάτω:

• 1897 Πρώτος καταγεγραμμένος αγώνας στη Νορβηγία
• 1961 Ίδρυση Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Προσανατολισμού
• 1966 Πρώτο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα foot orienteering
• 1975 Πρώτο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα ski orienteering
• 1986 Παιχνίδια προσανατολισμού στο ΤΕΦΑΑ Θεσσαλονίκης (Μασμανίδης Θεόφιλος)
• 1997 Πρώτος ανοιχτός Πανελλήνιος αγώνας προσανατολισμού στο Σειχ Σου (Κουκουρής Κωνσταντίνος)
• 2002 Πρώτο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα MTB orienteering
• 2011 Πρώτη Ελληνική συμμετοχή στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα foot orienteering στη Γαλλία (Καμπουρόπουλος, Σταμούλης, Καλογερόπουλος, Στεφανής)

Η πρώτη ιστορικά καταγεγραμμένη διοργάνωση προσανατολισμού στη χώρα μας με επίσημο χάρτη. Πρόκειται για έναν αγώνα αθλητικού τουρισμού με συμμετέχοντες γύρω στα 40-50 άτομα από σκανδιναβικές χώρες. Η χαρτογράφηση έγινε από Φινλανδό. Πολύ πιθανόν να μην υπήρχε καμία ελληνική συμμετοχή. Ο χάρτης είναι από το προσωπικό αρχείο του Peo Bengtsson

.

Που διεξάγεται

Στη χώρα μας διοργανώνονται αγώνες τακτικά σε διάφορα μέρη με τη πλειοψηφία να διεξάγονται στη Βόρεια Ελλάδα. Ιδανικές περιοχές μπορεί να είναι δάση όπου μπορεί κάποιος να τα διασχίσει σε διάφορες κατευθύνσεις με μια σχετική ευκολία ή και πόλεις, χωριά, πάρκα που προσφέρουν ποικίλο δίκτυο διαδρομών. Όταν αυτές οι περιοχές συνδυάζονται με έντονο ανάγλυφο, αρχιτεκτονικές ιδιαιτερότητες ή άλλες φυσικές ομορφιές σίγουρα προσφέρουν μοναδικές εμπειρίες. Βέβαια πέραν των ανωτέρω, βασικό συστατικό της δραστηριότητας είναι οι χάρτες που ακολουθούν τις προδιαγραφές της παγκόσμιας ομοσπονδίας. Αυτός είναι ένας περιοριστικός παράγοντας που απαιτεί εξειδικευμένο προσωπικό, χρόνο και αρκετά χρήματα ώστε να σχεδιαστεί ένας αξιόλογος χάρτης.

Το 2011 η Ελλάδα έλαβε πρόσκληση από την Παγκόσμια Ομοσπονδία Προσανατολισμού ώστε να συμμετάσχει στο Παγκόσμιο πρωτάθλημα στη Γαλλία. Στη φωτογραφία φαίνεται ο Αλέξανδρος Καμπουρόπουλος εν ώρα δράσης σε αγώνα σπριντ.

Περιοχές με καλούς χάρτες προσανατολισμού που υπάρχουν στην Ελλάδα είναι οι παρακάτω :

Παλιά πόλη Κέρκυρας, Άγιος Γεώργιος Γρεβενών, Καλαμπάκα, Λιτόχωρο, Σειχ Σου, Άνω Πορόια, Δασάκι Πετρούσας, Μαρώνεια, στην ευρύτερη περιοχή του Λαϊλιά 4 διαφορετικές τοποθεσίες που αθροίζουν γύρω στα 4km² εμβαδόν και το πευκοδάσος δίπλα στο Σάνι Χαλκιδικής. Στο εξωτερικό αναλόγως του επιπέδου ανάπτυξης του αθλήματος, υπάρχουν και οι αντίστοιχοι χάρτες. Γενικότερα σε όλη τη κεντρική και βόρεια Ευρώπη υπάρχουν διάσπαρτα σωματεία που χρησιμοποιούν πληθώρα περιοχών και χαρτών.

Η ελληνική αποστολή στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Προσανατολισμού που διεξήχθη τον Αύγουστο του 2011 στο Chambery της Γαλλίας. Από Αριστερά με τη σειρά: Γρηγόρης Καλογερόπουλος, Πέτρος Στεφανής, Αλέξανδρος Καμπουρόπουλος, Γιώργος Σταμούλης και Κωνσταντίνος Σταμούλης.

Διεθνής κι ελληνική σκηνή

Ο προσανατολισμός για πολλά χρόνια μονοπωλούνταν από διοργανώσεις και αθλητές σκανδιναβικών χωρών. Η εξέλιξη ήταν αργή έως ότου μια παρέα νέων προσανατολιστών (από Σουηδία, Νορβηγία, Τσεχία & Αυστρία) με σκοπό την ανάπτυξη του αθλήματος μετέφεραν τις διοργανώσεις από το δάσος σε αστικό περιβάλλον ώστε να αποκτήσουν απήχηση στο ευρύ κοινό. Και κάπως έτσι το 1996 δημιουργήθηκε η Park World Tour που ήταν ο καταλύτης στη σύγχρονη εξέλιξη του αθλήματος. Η ιδέα ήταν απλή, 20 κορυφαίοι αθλητές και 20 κορυφαίες αθλήτριες που συμμετέχουν με πρόσκληση, χρηματικά έπαθλα στους πρώτους και διοργανώσεις υψηλού επιπέδου σύντομης διάρκειας που υποστηρίζονται από δυνατούς χορηγούς, επιλογή κατάλληλων περιοχών, τηλεοπτική κάλυψη της δράσης και το παγκόσμιο τουρνέ ξεκίνησε.

Η ιδέα της PWT γρήγορα εξαπλώθηκε και σε άλλα κράτη. Η PWT Italia με επικεφαλή τον Gabriele Viale θέσπισε το Mediterranean Open Championship (MOC) το 2005. Η τρίτη έκδοσή του περιελάμβανε αγώνες και στην Ελλάδα. Η εικόνα αποτυπώνει τον χάρτη με τη διαδρομή στη παλιά πόλη της Κέρκυρας που διεξήχθη στα τέλη Φεβρουαρίου του 2008.

Η παγκόσμια ομοσπονδία δεν αποδέχτηκε την διοργάνωση τα πρώτα χρόνια αλλά στα επόμενα 2-3 αναγκάστηκε να το κάνει μόλις αντιλήφθηκε την τεράστια επιτυχία του εγχειρήματος και την μαζική αποδοχή των αγώνων από το ευρύ κοινό αλλά και από τους κορυφαίους αθλητές/τριες.

Με την εξέλιξη της τεχνολογίας, βελτιώθηκαν οι χρονομετρήσεις, οι χαρτογραφήσεις, μπήκε το MTB orienteering στη σκηνή και μέχρι σήμερα εξελίσσονται τα αγωνίσματα με στόχο την θεαματικότητα χωρίς όμως να καταργείται η “πρώτη” περιπέτεια στο δάσος. Η μετάβαση από το δάσος στο αστικό περιβάλλον συνετέλεσε και στην κατάργηση του “black box”, δηλαδή της εμπειρίας του αθλητή από την στιγμή της εκκίνησης μέχρι τον τερματισμό όπου το τι γινόταν στο δάσος, οι χάρτες και οι διαδρομές έμειναν “επτασφράγιστο” μυστικό για πολύ καιρό μετά την ολοκλήρωση του αγώνα. Από την άλλη σήμερα, με το livelox (κάτι αντίστοιχο με το strava) και τα social στο επίκεντρο, όλα είναι ξεκάθαρα και στο “φως”.

Το καλοκαίρι του 2017 ο Βασίλης Χορτομάρης έλαβε πρόσκληση από τον Peo Bengtsson να συμμετάσχει στους αγώνες O-Ringen που διεξάγονται κάθε καλοκαίρι στα δάση της Σουηδίας. Πρόκειται για μια πενθήμερη διοργάνωση παγκόσμιας εμβέλειας που συγκεντρώνει γύρω στους 20.000 συμμετέχοντες όλων των ηλικιών. Εκεί ο Βασίλης είχε την ευκαιρία να δοκιμάσει και το MTB orienteering. Στη φωτογραφία είναι δίπλα στην Ελληνίδα Μαρία Μαρινοπούλου που βοηθούσε στην διοργάνωση και στον Anders Forsberg που ήταν ο υπεύθυνος για τους αγώνες MTB orienteering.

Το απροσδόκητο είναι έμφυτο συστατικό του προσανατολισμού γι’ αυτό και υπάρχουν συχνά ανατροπές στις επιδόσεις των κορυφαίων αθλητών. Τα παλαιότερα χρόνια κυριαρχούσαν οι Σουηδοί, Νορβηγοί και Φινλανδοί, σήμερα όμως εμφανίζονται αθλητές/τριες με κορυφαίες επιδόσεις και από άλλα κράτη (Ελβετία, Γαλλία, Βρετανία, Τσεχία, Ιταλία, κτλ). Επιπλέον παλαιότερα όλοι τρέχανε σε όλους τους αγώνες. Σήμερα πλέον με την πλειάδα των αγωνισμάτων υπάρχει εξειδίκευση. Αθλητές που διεκδικούν διακρίσεις στα αγωνίσματα sprint, δυσκολεύονται όταν βρεθούν σε δασώδεις περιοχές ή σε αγώνες μεγάλης διάρκειας.

Μετά από την επίσημη ίδρυση του συλλόγου αθλητικού προσανατολισμού Σερρών ‘Ο-Σίρις’ προκηρύχθηκε ο πρώτος αγώνας στη κοιλάδα του Αη Γιώργη Σερρών στα τέλη Φεβρουαρίου του 2020. Ο αγώνας είχε σχετική επιτυχία καθώς εκτός από ελληνικές συμμετοχές έλαβαν μέρος αθλητές/τριες από Βουλγαρία και Βόρεια Μακεδονία.

Στη χώρα μας παρά το γεγονός ότι διεξάγονται δραστηριότητες orienteering για σχεδόν 40 χρόνια, το επίπεδο παραμένει εμβρυακό. Εξού και η πενιχρή απόδοση της ελληνικής αποστολής στο παγκόσμιο πρωτάθλημα το 2011. Η μη ύπαρξη σωματείων με το κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό να καλλιεργήσουν το άθλημα είναι σίγουρα ένας παράγοντας που σκιαγραφεί το χαμηλό επίπεδο. Από την άλλη οι βορειοελλαδίτες είναι σίγουρα πιο τυχεροί καθώς στη γειτονική Βουλγαρία υπάρχουν διοργανώσεις κάθε Κυριακή με μερικές από αυτές να προσελκύουν το παγκόσμιο ενδιαφέρον.

Εδώ ο Βασίλης Χορτομάρης στο SEEMOC 2025 στο Panagyurishte (αγώνας σπριντ) με τη φανέλα του Ο-Σίρις λίγο πριν το τερματισμό. Κατετάγη 4^ος στην κατηγορία Μ40 με διαφορά μόλις 1’’ από τον τρίτο!

Σπουδαία διοργάνωση στη “γειτονιά” μας που διεξάγεται από το 2011 είναι το Πρωτάθλημα Προσανατολισμού Νοτιοανατολικής Ευρώπης [SEE(M)OC]. Συγκεντρώνει σταθερά τα τελευταία χρόνια περισσότερους από 600-700 αθλητές/τριες των βαλκανικών χώρων όλων των ηλικιών για 4-5 ημέρες. Κατά καιρούς συμμετέχουν Έλληνες αθλητές/τριες που μέχρι στιγμής δεν έχουν επιτύχει κάποια σπουδαία διάκριση. Τέλος να σημειωθεί πως σε παγκόσμιο αλλά και τοπικό επίπεδο το άθλημα είναι εξίσου δημοφιλές σε άνδρες και γυναίκες.

Στο πρωτάθλημα προσανατολισμού νοτιοανατολικής Ευρώπης τον Σεπτέμβρη του 2025 η Ελλάδα συμμετείχε με δύο σωματεία. Εδώ ο Ηρακλής Λάμπρος Τραβλοστάθης από τον ‘σύλλογο εκπαιδευτικών orienteering’ στον τελευταίο αγώνα της διοργάνωσης που ήταν σε αστικό περιβάλλον στο Panagyurishte.

Η δράση του Ο-Σίρις

Η ιδέα της δημιουργίας ενός αθλητικού συλλόγου που να καλλιεργεί το άθλημα του προσανατολισμού γεννήθηκε σε ένα σεμινάριο για εκπαιδευτικούς που διοργάνωσε τον Ιανουάριο του 2016 το ΚΠΕ Ποροΐων στην έδρα του. Ο προσανατολισμός ήταν ένα από τα αντικείμενα που παρουσιάστηκαν και εφαρμόστηκαν στο πεδίο.

Την ίδια χρονιά τον Μάρτιο διοργανώθηκαν στις Σέρρες δύο διεθνείς αγώνες με 70 περίπου συμμετέχοντες από σκανδιναβικές χώρες οι οποίοι δήλωσαν κατενθουσιασμένοι από την φιλοξενία, την διοργάνωση και τις τοποθεσίες! Ο ένας αγώνας ήταν νυχτερινός στο κέντρο των Σερρών και ο άλλος ημερήσιος μεσαίας απόστασης σε δασώδη περιοχή στο Άγιο Πνεύμα Σερρών.

Ο Στάθης Γκεβρέκης στην εκκίνηση του Πανελλήνιου Πρωταθλήματος Προσανατολισμού που διεξήχθη τον Ιούνη του 2015 στον Άγιο Γεώργιο Γρεβενών και διοργανώθηκε από τον Κουκουρή Κωνσταντίνο. Η περιοχή επιλέχθηκε καθώς υπήρχε έγχρωμος χάρτης σύμφωνος με της προδιαγραφές της IOF που χαρτογραφήθηκε από τον Βούλγαρο Georgi Hatzimitev το 2010. 

Η συνέχεια ήταν διάφορες διοργανώσεις από τον Βασίλη Χορτομάρη, οι οποίες βοήθησαν ώστε να σχηματιστεί μια μικρή τοπική κοινότητα προσανατολιστών. Έτσι το Δεκέμβρη του 2019 πήρε σάρκα και τυπική αναγνώριση ο “Σύλλογος Αθλητικού Προσανατολισμού Σερρών Ο-Σίρις”. Η επιδημία Covid-19 επηρέασε καταλυτικά την ανάπτυξη του συλλόγου, πλέον όμως σήμερα μιλάμε για ένα σωματείο με περισσότερα από 40 εγγεγραμμένα μέλη, με επίσημο ετήσιο καλεντάρι δράσεων, με αναγνώριση στην τοπική κοινωνία που επεκτείνεται σιγά σιγά και σε γειτονικές περιοχές, με σταθερή συμμετοχή κάθε χρόνο στην παγκόσμια εβδομάδα προσανατολισμού (https://worldorienteeringweek.com) και με ετήσιες συμμετοχές στους αγώνες του που ξεπερνούν τους 150 αθλητές/τριες.

Οι Σέρρες πλέον αποτελούν σταθμό για τους Σκανδιναβούς προσανατολιστές που ταξιδεύουν και αθλούνται. Στα τέλη του Οκτώβρη του 2023 η PWT Norway επισκέφθηκε και πάλι την περιοχή για δύο αγώνες σε δασώδες περιβάλλον, στους πρόποδες του Λαϊλιά και στο χιονοδρομικό του Λαϊλιά. Στη φωτογραφία Νορβηγός αθλητής στην περιοχή Νερότοπος.

Σκοπός του συλλόγου είναι η περαιτέρω ανάπτυξη του αθλήματος στην Ελλάδα με την υποστήριξη δημιουργίας νέων σωματείων, με τη συμμετοχή σε αγώνες στο εξωτερικό και με την διοργάνωση διεθνών αγώνων στη χώρα μας. Αν και τα παραπάνω ίσως ακούγονται δύσκολα, στη πραγματικότητα δεν είναι ακατόρθωτα γιατί εν μέρη ήδη έχουν πραγματοποιηθεί. Όταν υπάρχει το όραμα και η διάθεση, κάποια στιγμή θα ακολουθήσει και η υλοποίηση.

Διεθνείς αγώνες αθλητικού τουρισμού πραγματοποιήθηκαν το καλοκαίρι του 2022 στα Άνω Πορόϊα, στη Κερκίνη για λογαριασμό την PWT Norway με διοργανωτή τον Βασίλη Χορτομάρη. Στη φωτογραφία ο επικεφαλής της ομάδας Jens Kopland στο τελευταίο σημείο ελέγχου της διαδρομής του.

Περισσότερες πληροφορίες για τις δράσεις του συλλόγου μπορείτε να βρείτε στα παρακάτω social:

https://www.facebook.com/OClubSiris

www.instagram.com/oclubsiris

Ακολουθούν μερικές ακόμη φωτογραφίες:

Ελληνική συμμετοχή σε μεγάλη διοργάνωση, τον Ιούλιο του 2014 στο Borovets της Βουλγαρίας. Στους παράλληλους αγώνες του Παγκόσμιου πρωταθλήματος προσανατολισμού νέων (JWOC) συμμετείχαν οι (από αριστερά): Κωνσταντίνος Τσισμετζόγλου και Βασίλης Χορτομάρης.

Η Χριστίνα Μερτέκη στην εκκίνηση στους διεθνείς αγώνες που έγιναν στις Σέρρες στο δασάκι του Αγίου Πνεύματος το Μάρτιο του 2016.

Λίγο μετά τον τερματισμό της 4^ης ημέρας για τον Βασίλη Χορτομάρη στους αγώνες O-Ringen που διεξάχθηκαν τον Ιούλιο του 2017 στο Varmland της Σουηδίας.

Στο πλαίσιο του μαθήματος επιλογής ‘υπαίθριες αθλητικές δραστηριότητες’ του ΤΕΦΑΑ Σερρών οι φοιτητές/τριες έχουν την ευκαιρία να δοκιμάσουν το προσανατολισμό μέσα από θεωρητική παρουσίαση και από πρακτική εφαρμογή στο πεδίο στον οικισμό των Άνω Ποροΐων. Από το 2019 κάθε Μάιο το ραντεβού για την εκκίνηση του αγώνα είναι στη κεντρική πλατεία του χωριού. Εδώ αναμνηστική φωτογραφία από την τάξη του 2024.

Aγωνιστική μέρα στο Σάνι Χαλκιδικής. Πρόκειται για μια πευκόφυτη περιοχή δίπλα στη θάλασσα με πολλούς αμμώδεις σχηματισμούς. Στη φωτογραφία η Margrete Jorandli από τη Νορβηγία σε σημείο ελέγχου λίγο πριν τον τερματισμό.

Ο χάρτης από την περιοχή δίπλα στο Σάνι που δημιουργήθηκε από τον Βούλγαρο χαρτογράφο Georgi Hatzimitev για τους διεθνείς αγώνες που διοργανώθηκαν στη χώρα μας την άνοιξη του 2016 από την PWT Italia.

Βασίλης Χορτομάρης