ADVENDURE is the leading web portal in Greece about Mountain Running, Adventure, Endurance and other Mountain Sports
Ας μεταφερθούμε νοητά στο Bellingham της πολιτείας Washington, κάτω από την σκιά του επιβλητικού βουνού Baker. Η ημερομηνία είναι 10 Αυγούστου 1911. Η ώρα είναι 10 το βράδυ. Είκοσι χιλιάδες θεατές είναι έτοιμοι να ζήσουν από κοντά την εκκίνηση μιας θρυλικής κούρσας, έναν ανεπανάληπτο θρίαμβο της ανθρώπινης αντοχής, αλλά και τρέλας. Στην γραμμή στέκονται 14 αθλητές, οι οποίοι έχουν μπροστά τους μια επικών διαστάσεων μάχη με τον χρόνο και με τα στοιχεία της φύσης. Ο καθένας θα δώσει την μάχη του, έχοντας μια σειρά επιλογών που μπορεί να κρίνουν το αποτέλεσμα αλλά ακόμη και την ίδια την υπαρξή του.
Θα πρέπει να επιλέξει αρχικά αν θα μεταφερθεί στην βάση του βουνού Baker με τρένο ή με ένα από τα πρώτα αυτοκίνητα παραγωγής, το model-T της Ford. Όταν φτάσει στους πρόποδες θα διαλέξει μεταξύ 2 διαφορετικών διαδρομών για την κορυφή. Αφού πατήσει την κορυφή και επιστρέψει και πάλι στην βάση του βουνού, θα επιβιβασθεί στο ίδιο μέσο που χρησιμοποίησε αρχικά για να φτάσει στο μονοπάτι και θα γυρίσει πίσω στο Bellingham. Ο πρώτος που θα φτάσει θα είναι ο νικητής. 116 μίλια συνολική απόσταση, με 28 ή 32 μίλια ανάβαση και κατάβαση τρέχοντας ή σκαρφαλώνοντας στον παγετώνα του βουνού - αναλόγως την επιλογή του μονοπατιού για την κορυφή - και 88 μίλια με τρένο ή αμάξι της εποχής. Επικό σκηνικό για έναν αγώνα που έγραψε ιστορία τις τρείς χρονιές που πραγματοποιήθηκε (1911-1913). Στις αρχές του προηγούμενου αιώνα δεν ήταν φυσικά διαδεδομένο το ορεινό τρέξιμο ή οι αγώνες περιπέτειας. Χρειαζόταν μια συγκυρία καταστάσεων και αναγκών ώστε να υλοποιηθεί μια τέτοια τρελή ιδέα. Και έτσι ακριβώς έγινε.
Το Βουνό Baker (ουσιαστικά ένα ενεργό ηφαίστειο της οροσειράς Cascades που είναι γνωστό και με το όνομα Kulshan) έχει ύψος 3.286 μέτρα και έναν από τους μεγαλύτερους στον πλανήτη όγκο χιονόπτωσης (ρεκόρ χιονιού με 30 μέτρα το 1998), ο οποίος συντηρεί τον παγετώνα που αποτελεί το σήμα κατατεθέν του καθώς και τα εκτεταμένα πεδία χιονιού στα πλατώματα προς την κορυφή. Πολύ επικίνδυνο βουνό λόγω των ρωγμών του παγετώνα και χιονοστιβάδων, ιδιαίτερα την καλοκαιρινή περίοδο, αλλά και μεγάλη πρόκληση για τους ορειβάτες και τους ανθρώπους της περιπέτειας, ιδιαίτερα μετά την πρώτη ανάβαση στην κορυφή από τον Edmund Coleman το 1868. Δυο βασικά μονοπάτια οδηγούν προς την κορυφή του, τo πιο απότομο Glacier trail των 14 μιλίων και το πιο ομαλό ως προς κλίση αλλά μεγαλύτερο σε μήκος (16 μιλίων) Deming trail. Η διαμάχη χρόνων μεταξύ της κοινότητας αλλά και των ορειβατών περί του πιο από τα δύο οδηγεί πιο γρήγορα στην κορυφή αποτέλεσε έναν από τους παράγοντες έμπνευσης του αγώνα. Και οι δύο διαδρομές πάντως ήταν επικίνδυνες, λασπώδεις, με επικίνδυνες ρωγμές όταν περνούσαν πάνω από τον παγετώνα και γεμάτες ρίζες και βράχια χαμηλότερα. H θετική υψομετρική ήταν περίπου ίδια και για τις δύο διαδρομές - 2.957 μέτρα - αξιοσημείωτη για μόλις 14 ή 16 μίλια διαδρομής!
Η βασική όμως αιτία για να υλοποιηθεί αυτός ο πρωτόγνωρος για την εποχή του αγώνας ήταν κάτι πολύ πιο τετριμμένο από ηρωικές αναβάσεις, βέλτιστα σε χρόνο μονοπάτια και αθλητικές αναζητήσεις. Ήταν η επιθυμία της τοπικής κοινότητας και ιδιαίτερα του "Mount Baker Club" να φέρει την νέα μόδα του τουρισμού πεζοπορίας και αναψυχής στην περιοχή τους, μετά την επιτυχία που είχε γνωρίσει από το 1899 το κοντινό Mount Rainier που είχε ανακηρυχτεί μάλιστα και εθνικό πάρκο από το Κογκρέσο των Ηνωμένων Πολιτειών. Αυτό όμως που χρειάζονταν ήταν ένα πρωτοποριακό γεγονός που θα γινόταν πρωτοσέλιδο στις εφημερίδες του Σικάγο και της Νέας Υόρκης και θα προσέλκυε τους τουρίστες της Ανατολικής ακτής! Που θα έβαζε το Mount Baker στον χάρτη. Και τι σύμπτωση ... οι περισσότερες σχετικές επιχειρήσεις της περιοχής ανήκαν στους επικεφαλείς του Mount Baker Club!
Η ώρα εκκίνησης (10 το βράδυ) είχε επιλεγεί έτσι ώστε να γίνει μεγάλο μέρος της ανάβασης την νύχτα, όπου το χιόνι και ο παγετώνας θα ήταν σταθερότερος και πιο συμπαγής κάτω από τα πόδια των 14 θαρραλέων αθλητών, που αξίζει φυσικά να αναφερθεί ότι απείχαν πολύ από το να χαρακτηριστούν επαγγελματίες αθλητές, τουλάχιστον στην πρώτη διοργάνωση. Ακόμη πάντως και στις μέρες μας, σπάνια αγώνας διασχίζει παγετώνα, λόγω εξαιρετικά αυξημένης επικινδυνότητας. Οι διοργανωτές όμως του Mount Baker Marathon πραγματικά είχαν στήσει κάτι που κινείτο στα όρια. Πέτυχαν επίσης να στρέψουν τα φώτα ολόκληρης της Αμερικής στον αγώνα, και έρθουν στο επίκεντρο της δημοσιότητας όπως άλλωστε επεδίωκαν.
Με την πιστολιά της εκκίνησης οι 14 αθλητές έφυγαν τρέχοντας με τους 6 απο αυτούς να επιλέγουν αυτοκίνητο και τους υπόλοιπους 8 το τρένο. Στην βάση του μονοπατιού (Deming trail) έφτασαν πρώτα τα αυτοκίνητα ενώ λίγο αργότερα έφτασαν στο Glacier trail και οι υπόλοιποι 8 αθλητές και ξεκίνησαν και αυτοί την ανάβαση πρός τον παγετώνα Coleman. Ήδη πρίν να φτάσουν να τρέχουν επάνω στον παγετώνα 8 αθλήτες και από τα δυο μονοπάτια είχαν εγκαταλείψει τον αγώνα. Οι υπόλοιποι συνέχισαν, φορώντας τις βαριές μπότες τους και τράβηξαν πρός την κορυφή.
Είχαν να διασχίσουν τις πολύ επικίνδυνες χιονογέφυρες και τις ρωγμές του παγετώνα πριν φτάσουν εκεί. Αμέσως μετά τον παγετώνα είχαν να σκαρφαλώσουν μια ορθοπλαγιά πάγου με κλίση 35-45 μοίρες και μήκους περίπου 350 μέτρων, γνωστή με το όνομα Roman Wall (ρωμαϊκό τείχος). Ένα γλίστρημα εκεί ήταν βέβαιος θάνατος. Στην κορυφή τους περίμενε ομάδα παρατηρητών, και αυτοί σε άσχημη κατάσταση - κυριολεκτικά παγωμένοι - για να τους καταγράψει.
Κατά την άνοδο είχαν στο χέρι φακούς, αλλά όπως διηγείται ο δρομέας Turner Riddle: "Ο φακός μου ήταν της κακιάς ώρας και έσβησε γρήγορα, μόλις στο 4ο μίλι. Είχα όμως μαζί ένα κερί που με κράτησε για ακόμη 4 μίλια. Το φώς όμως ήταν πενιχρό και έπεφτα συνεχώς". Καμία σύγκριση βέβαια με την εποχή μας και την τεχνολογία που κουβαλάει ο δρομέας βουνού μαζί του. Και αυτό ενδεικτικό του άθλου των ανθρώπων αυτών!
Πρώτος στην κορυφή έφτασε ο N.B Randall, ενώ αμέσως μετά πάτησε εκεί ο Harvey Haggard. Και οι δύο ήταν κάτοικοι της πόλης Glacier (o Haggard ήταν μάλιστα μουλαράς στο επάγγελμα) και ακολούθησαν το μονοπάτι που ξεκινά από εκεί, έχοντας επιλέξει το τρένο αρχικά. Τρίτος έφτασε ο Joe Galbraith, ο οποίος ακολούθησε το άλλο μονοπάτι (Deming trail). Οι συνθήκες είχαν χειροτερέψει, με τον παγωμένο αέρα να φυσά πλέον μανιασμένος και την θερμοκρασία να πέφτει σημαντικά. Οι κριτές περίμεναν να περάσουν άλλοι 2 αθλητές και μετά εγκατέλειψαν την θέση και μετακινήθηκαν χαμηλότερα για να βρουν προστασία από τους ανέμους και το κρύο, εντυπωσιασμένοι από την αντοχή και την μη αίσθηση κινδύνου που επεδείκνυαν οι πρωταγωνιστές - αθλητές κατεβαίνοντας με μεγάλη ταχύτητα τον παγετώνα χωρίς να υπολογίζουν ρωγμές, που τις πηδούσαν σαν κατσίκια, όπως δήλωσαν μετά τον αγώνα.
Κάπου στις πρώτες πρωινές ώρες ο Haggard κατάφερε και προσπέρασε τον εξουθενωμένο Randall, και έφτασε το τρένο που τον περίμενε πρώτος, με διαφορά μερικών εκατοντάδων μέτρων. Σύμφωνα με τους κανονισμούς του αγώνα το τρένο έπρεπε να φύγει με τον πρώτο αθλητή μόνο. Ο Haggard ήταν εξουθενωμένος, αλλά ήρεμος και σίγουρος για την νίκη του. Μέσα στο τρένο δέχτηκε ένα μασάζ και περίμενε να φτάσει νικητής στο Bellingham. Η τύχη όμως παίζει περίεργα παιχνίδια καμιά φορά. Λίγα λεπτά αργότερα το τρένο έπεσε πάνω σε έναν μεγαλόσωμο ταύρο που βρισκόταν πάνω στις γραμμές και εκτροχιάστηκε! Η εξέλιξη έμοιαζε απίστευτη πλέον. Ο Haggard ήταν πολύ ελαφριά χτυπημένος, γυμνός λόγω του μασάζ και κυρίως σοκαρισμένος, αλλά δεν ήξερε αν την ίδια ώρα πλησιάζει το Bellingahm κάποιος που είχε πάρει αυτοκίνητο και είχε ακολουθήσει το άλλο μονοπάτι.
Χωρίς να χάσει χρόνο, βρήκε τα ρούχα του, ντύθηκε και ανέβηκε σε μια άμαξα με άλογα που ήταν εκεί κοντά! Έφυγε για τον τερματισμό ακολουθώντας τον αγροτικό δρόμο που ήταν παράλληλος στις γραμμές. Η άμαξα τον πήγε μέχρι το κοντινότερο χωριό, και από εκεί συνέχισε με ένα άλογο πλέον προς το Bellingham. Η τύχη του όμως τον είχε εγκαταλείψει. Σε μια διασταύρωση της πόλης Kendall το άλογο τρόμαξε από διερχόμενο αμάξι και τον έριξε στο έδαφος. Τι ειρωνεία ... δεύτερο ατύχημα στο κομμάτι που υποτίθεται ήταν το διαδικαστικό της υπόθεσης. Ο οδηγός του αυτοκινήτου τον συμμάζεψε και τον πήγε μέχρι το τέρμα, αφού τον είδε μάλιστα να λιποθυμά 2 φορές μέχρι να φτάσουν εκεί. Δυστυχώς, μέχρι ο Haggard να φτάσει στο Bellingham ο Joe Galbraith (τρίτος στην κορυφή) είχε ήδη τερματίσει με το αυτοκίνητο (Ford T-model με το παρατσούκλι Betsy) που τον παρέλαβε από το Deming trail. Είχε ολοκληρώσει τον άθλο σε 12 ώρες και 28 λεπτά. Ο άτυχος Haggard έφτασε με 32 λεπτά καθυστέρηση και έτσι έχασε τα $100 που ήταν το έπαθλο του πρώτου νικητή. Η ιστορία του όμως γρήγορα διαδόθηκε στον κόσμο που στεκόταν στον τερματισμό, και αναγνωρίστηκε από τους διοργανωτές οι οποίοι τον ανακηρύξαν Βασιλιά του Παγετώνα (King of Glacier) και του έδωσαν $50 βραβείο, ποσό σημαντικότατο για την εποχή.
Οι διοργανωτές τα είχαν καταφέρει. Η δημοσιότητα που πήρε το γεγονός ήταν τεράστια με την Herald Tribune να αναφέρει χαρακτηριστικά ότι ο αγώνας ήταν "ο μεγαλύτερος αγώνας βουνού που έγινε ποτέ στις Ηνωμένες Πολιτείες". Όπως ήταν φυσικό, η σχεδίαση για το 1912 περιελάμβανε μεγαλύτερα βραβεία ($500 ο πρώτος) και τηλεφωνικές γραμμές στο μήκος της διαδρομής για να μπορούν οι θεατές στο Bellingham να παρακολουθούν "ζωντανά" την εξέλιξη του αγώνα.
Την επόμενη χρονιά όλα έδειχναν να είναι ιδανικά για τους εμπνευστές και διοργανωτές του αγώνα. Μέχρι και ο Κυβερνήτης της πολιτείας είχε πάει να τον παρακολουθήσει ζωντανά, καθώς και οι αξιωματικοί και ναύτες απο πολεμικά πλοία που είχαν βρεθεί τις ημέρες του αγώνα σε κοντινό λιμάνι. Τα τηλέφωνα όμως, αντί να δώσουν την εξέλιξη του αγώνα όπως αναμενόταν, μετέφεραν την αγωνία των κριτών στην κορυφή για τις πολύ άσχημες καιρικές συνθήκες. Έντονη χιονοθύελλα που είχε προσθέσει φρέσκο χιόνι από χαμηλά μέχρι την κορυφή και έκανε την διάσχιση του παγετώνα και των πεδίων χιονιού φοβερά επικίνδυνη. Η αναβολή αποφασίστηκε και ο αγώνας διεξήχθει τελικά μια εβδομάδα αργότερα, αλλά είχε χάσει μέρος του momentum του. Οι αθλητές απο 16 είχαν μείνει 9 τελικά.
Ο Paul Westerlund (μαραθωνοδρόμος απο το San Fransisco που τον τράβηξε το χρηματικό έπαθλο) που έφτασε πρώτος στην κορυφή χάθηκε μετά και είχε μια οδυνηρή πτώση σπάζοντας τα πλευρά του, αλλά συνέχισε σε κακή κατάσταση μέχρι να τον περάσουν κοντά στην βάση του βουνού ο Haggard και 2 άλλοι αθλητές. Τελικά ο Haggard αυτή τη φορά τερμάτισε πρώτος. Βελτίωσε μάλιστα το ρεκόρ της πρηγούμενης χρονιάς κατά 2.30 ώρες! Ο αγώνας θεωρήθηκε - παρά τις ατυχείς συγκυρίες - και πάλι επιτυχημένος και πήρε την δημοσιότητα που του άρμοζε.
Το 1913 και πάλι ο καιρός ήταν πολύ άσχημος. Οι κριτές από το Deming trail ζήτησαν τηλεφωνικώς αναβολή. Εγκατέλειψαν μάλιστα το βουνό, σίγουροι για την αναβολή. Η έκπληξη τους όμως ήταν μεγάλη όταν συναντήθηκαν κατά την κατάβαση τους με τους αθλητές που ανέβαιναν προς την κορυφή! Τους προειδοποίησαν να μην επιχειρήσουν να ανέβουν το ρωμαϊκό τοίχο με τις συνθήκες που επικρατούσαν αλλά να γυρίσουν μόλις φτάσουν το "σαμάρι" κάτω απο αυτόν. Οι δρομείς του Deming trail το έπραξαν, αλλά οι δρομείς που ανέβαιναν το Glacier trail δεν είχαν ειδοποιηθεί και σύντομα τέσσερεις από αυτούς βρέθηκαν να έχουν ανέβει στην κορυφή χωρίς ίχνος κριτή, μηδενική ορατότητα και έντονους παγωμένους ανέμους. Χαώδης κατάσταση που χειροτέρεψε όταν ο Victor Galbraith επιχειρώντας να διασχίσει τον παγετώνα στην κάθοδο του πάτησε φρέσκο χιόνι που κάλυπτε βαθιά ρωγμή και έπεσε σε βάθος 12 περίπου μέτρων, ευτυχώς σταματώντας σε μια προεξοχή πάγου πρίν πέσει πιο βαθιά στο βάραθρο. Τον βρήκαν πέντε ώρες μετά, από ομάδα που είχε οργανώσει ο ίδιος ο ξάδελφος του Joe Galbraith (νικητής του πρώτου αγώνα το 1911). Πτώση σε ρωγμή είχε και ο Peter George από την Βοστόνη, ο οποίος όμως κατάφερε να βγει και να επιστρέψει μόνος του πίσω.
Ο αγώνας τελείωσε σε πλήρη σύγχυση. Ο Westerland που είχε φτάσει μέχρι κάτω από τον Ρωμαϊκό τοίχο και γύρισε αφού έτσι τον είχαν συμβουλέψει οι κριτές, και ο Johnny Magnusson - που είχε φτάσει κορυφή - ανακηρύχτηκαν και οι δύο νικητές. Αλλά, ο παραλίγο χαμός του Galbraith και του George, όπως και η ανάδειξη του τεράστιου ρίσκου που έπαιρναν οι αθλητές οδήγησε στην ματαίωση του. Ο Mount Baker Marathon έσβησε μετά από τρία χρόνια. Πρόλαβε όμως να αφήσει εποχή και να χαρακτηριστεί ως ο πρώτος μεγάλος αγώνας περιπέτειας και αντοχής στο βουνό.
Περίπου 60 χρόνια αργότερα, αναβίωσε ο αγώνας σε μια νέα όμως μορφή που περιλαμβάνει cross-country skiing, downhill skiing, snowboarding, τρέξιμο, ποδηλασία, κανό, και τέλος καγιάκ στην θάλασσα σε μορφή σκυταλοδρομίας απο την κορυφή του βουνού Baker μέχρι τον κόλπο του Bellingham. To 2011 - επέτειος του πρώτου αγώνα - πήρε την μορφή αγώνα 100 μιλίων σε μορφή πάντα σκυταλοδρομίας.
Καμιά φορά η ίδια η ζωή εμπνέει για ταινίες που θα μας φαίνονταν απίστευτες αν δεν ξέραμε τα ιστορικά γεγονότα. Η περίπτωση του Mount Baker Marathon έγινε ταινία, από τον Todd Warker, με συμπαραγωγό τον Brian Young. H ταινία, στην οποία εμφανίζονται και οι δρομείς Scott Yurek, Krissey Moehl, Cami Ostman και Doug McKeever και ορειβάτες Steve House και Chad Kellog, είναι ένα δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ που αφηγείται τα γεγονότα του πρώτου αγώνα, αλλά και της σύντομης συνέχειας του αγώνα. Έχει ήδη βγει στις αίθουσες, όπως και σε διεθνή φεστιβάλ και όπως μπορεί να κρίνει κανείς από το trailer είναι άκρως ενδιαφέρουσα. Ο τίτλος της είναι "The Mountain Runners", και ελπίζουμε να την δούμε και στην χώρα μας.
Τέλος, στην κύρια φωτογραφία του άρθρου ποζάρουν οι αθλητές Victor Norman, Harvey Haggard και Paul Westerlund, λίγο πρίν τρέξουν στον αγώνα του 1911.
Δημήτρης Τρουπής
Πηγές: Trail Runner Magazine, The Mountain Runners project, AdventuresNW magazine. The Bellingham Herald, American Alpine Institute
Κατάγεται από το Ξυλόκαστρο Κορινθίας και ζει μόνιμα στην Πάτρα. Συμμετείχε στην συντακτική ομάδα του Adventure Zone από το 2009, ενώ μαζί με τον Τάκη Τσογκαράκη ίδρυσαν και "τρέχουν" το Advendure. Το τρέξιμο στα μονοπάτια των βουνών και η μεταφορά εικόνων και συναισθημάτων μέσα από τα άρθρα του αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής του. Παθιάζεται με τους αγώνες ορεινού τρεξίματος, υπεραντοχής και περιπέτειας. Έχει πολλές συμμετοχές και διακρίσεις σε αγώνες ορεινού τρεξίματος όλων των αποστάσεων, με έμφαση στους αγώνες ultra trail. Θεωρεί ότι το τρέξιμο και η πεζοπορία στη φύση είναι μια εσωτερική ανάγκη του ανθρώπου, μας φέρνει πιο κοντά σε αυτήν και μας κάνει να αγαπήσουμε περισσότερο το περιβάλλον.
www.advendure.com